Lis należy do rodziny psów. Nogi ma cienkie, krótkie, tułów długi, ogon długi i puszysty, pysk wąski z czarnym wietrznikiem i wąsami, oczy skośne, uszy krótkie, stojące na boki. Futro lisa jest kasztanowobrązowe lub kasztanowo żółte. Dolna część pyszczka, podgardle, pierś, podbrzusze, wewnętrzna strona nóg - biała, a koniec ogona - biały lub czarny. Podgardle, pierś i podbrzusze u niektórych odmian są popielate lub czarne. Zewnętrzna strona uszu oraz dolna część wstawek - czarne. Futro ma włos dwojaki: przewodni - długi, błyszczący oraz gęsty, krótki puch. Wśród lisów, jak rzadko u której zwierzyny, występuje dużo odmian w umaszczeniu. Zdarzają się więc osobniki ciemniejsze i jaśniejsze, z ciemniejszym grzbietem i łopatkami, z ciemnym spodem tułowia, z czarnym końcem ogona lub w ogóle bez kwiatu. Lis ma na ogonie, przy jego nasadzie gruczoł wydzielający gęstą ciecz o nieprzyjemnym zapachu. Gruczoł ten znajduje się na górnej części ogona, ok. 5 cm przed nasadą ogona. W tym miejscu są pojedyncze czarne włosy. Gruczoły te mają lisy obu płci. Zapach wydzielają głównie w okresie cieczki.

Przeciętna dł. lisa, mierzona razem z kitą, wynosi ok. 115 cm, w tym kita ma ok. 40-50 cm. Wysokość ok. 35 cm, masa ok. 7 kg.

Lis żyje zarówno w lesie, jak i w polu. W lesie lisy obierają miejsca suche, nawet piaszczyste, zarośnięte gęsto krzakami lub młodnikami. W polu mają ostoję w krzakach i zaroślach, czasem również w zbożu lub na gołych wzgórzach. W miejscach swoich ostoi lisy kopią rozległe nory, często z kilkoma wylotami. W środku nory znajduje się komora, gdzie lisy odbywają cieczkę i suka szczeni się. Nora ma wiele bocznych korytarzy. Lisy mają zwykle kilka nor, przy czym jedna stanowi ich stałą siedzibę, a inne dają im chwilowe schronienie w niebezpieczeństwie lub w czasie niepogody. Lis jest leniwy w kopaniu nor i dlatego często korzysta z nor borsuczych, a nawet zamieszkuje razem z nim (czasami wypędza borsuka).

Lis jest mięsożerny. Główne jego pożywienie stanowią myszy, ale zjada także żaby, jaszczurki, ryby, raki , ptaki, jaja ptasie, króliki, zające, a nawet jak się zdarzy to i koźlaka. Nie gardzi również padliną. Ponadto zjada jagody i owoce oraz ślimaki, dżdżownice i larwy chrząszczy.

Lis pełni w lesie funkcje sanitarne. Spośród zwierzyny łownej chwyta bowiem przede wszystkim sztuki chore i słabe. Lisica w okresie karmienia młodych wyrządza duże szkody wśród zdrowej zwierzyny.

Foto : Robert Kmieć

Lis żeruje zasadniczo w nocy. Jeżeli jednak nie spodziewa sie niebezpieczeństwa, to rozpoczyna polowanie nawet już od południa lub nieco wcześniej. Największe szkody robią lisy w lecie, kiedy to stare muszą dostarczyć żeru młodym. Wtedy zakradają się nawet do zabudowań gospodarczych, aby porwać kurczaka lub złapać oddaloną od zabudowań kurę. Lis swoją zdobycz "zarzyna", podobnie jak ryś, odgryzając najpierw łeb. Po nasyceniu się, niektóre kawałki żeru zakopuje "na zapas" i później wraca w to miejsce.

Cieczka lisów odbywa się w styczniu lub w lutym. Liszka, przygotowując się do cieczki, już w grudniu zaznacza swój rejon śladami zapachowymi na pniach lub kamieniach. Wypędza z tego rejonu inne liszki i młode lisy. W tym okresie nieraz kilka psów lata za sukami, gryząc się między sobą. Sam akt populacji następuje przeważnie w norze, gdzie zbiera się nawet kilka psów. Ma on przebieg podobny jak u psów domowych, szczepienie się trwa około 20 min. Po okresie cieczki psy odchodzą od liszki. Liszka pomiata po 7 1/2 tygodniach, tj. w kwietniu-maju, 4-7 szczeniąt, czasami nawet więcej. Szczenięta rodzą się ślepe i dopiero po 14 dniach otwierają oczy. Suka jest bardzo troskliwą matką i przez pierwsze dni nie wychodzi z nory. Potem wychodzi tylko późnym wieczorem, dla zdobycia żeru. Pies jest dbałym ojcem i przynosi młodym żer. w 4-6 tygodniu młode zaczynają wychodzić z nory, aby wygrzewać się na słońcu lub bawić. Młode w ciągu pierwszego miesiąca życia żyją tylko mlekiem matki. W drugim miesiącu matka znosi im myszy, ptactwo i drobna zwierzynę, ucząc je jeść mięso. Przynosząc zaś często żywą zwierzynę uczy ich polowania. W końcu lipca liszka z młodymi przenosi się z nory w pole, głównie w zboża albo trzciny i zarośla i tam zaprawiają je w samodzielnym zdobywaniu pożywienia. Młode późną jesienią opuszczają rodzeństwo i zaczynają samodzielny żywot. Lis żyje do 15 lat.

Lis prowadzi bardzo ruchliwy tryb życia. W zasadzie większą część doby kręci się w poszukiwaniu żeru. W norze siedzi tylko wtedy, gdy wypoczywa oraz podczas deszczu, silnego i mroźnego wiatru, zawiei śnieżnej, opadania liści w jesieni, letnich upałów oraz w okresie cieczki. Chroni się także do niej wyczuwając nadejście burzy, w razie niebezpieczeństwa lub gdy jest niepokojony przez zbieraczy grzybów i jagód.

W pogodny dzień lis wypoczywa na powierzchni ziemi, wśród krzaków, wysokich traw lub kamionek. W zdobywaniu żeru jest bardzo wytrwały i czujny. Długo wysiaduje przy mysiej norze, a pisk myszy słyszy nawet z dużej odległości (100 m). Lis poluje w dwojaki sposób: cichym podchodzeniem lub na czaty. Pogoń za zdrową zwierzyna na ogół się nie udaje. Lis jest bardzo ostrożny i nawet pewna zdobycz porzuci, jeżeli dostrzeże jakieś niebezpieczeństwo dla siebie. Ma nadzwyczaj dobry słuch i wiatr. Nawet z odległości kilkuset metrów złapie odwiatr człowieka lub zwierzyny. Wzrok ma raczej słaby, dostrzega raczej przedmioty ruchome.

Foto : Robert Kmieć

Lis chodzi zwykle wolno, węsząc z nisko opuszczonym łbem. Od czasu do czasu tylko rozgląda się, umie jednak biegać szybko i zręcznie kluczyć pośród krzaków. Stara się chodzić stale w ukryciu i osłonie zarówno w lesie jak i w polu. ślad lisa jest podobny do małego psa, z tą jednak różnicą że odciski są niewielkie, bardziej podłużne. ślad sznurującego lisa układa się w linii prostej, w równej odległości poszczególnych odcisków od siebie.

p