Zwyczaje i ceremoniał łowiecki

Ceremoniał łowiecki - jest zbiorem reguł i zasad celebrowania obrzędów myśliwskich. W swej treści i symbolice nawiązuje do tradycji, obyczajów i zwyczajów łowieckich, które były przekazywane i pielęgnowane od wieków i przetrwały do dzisiaj. Ceremoniał łowiecki wyraża swoistość życia braci myśliwskiej, szczególnie jego momentów uroczystych. Duże znaczenie ma strona emocjonalna i piękno ceremonii łowieckich. Podniosła, pełna powagi atmosfera i związane z nią przeżycia wywierają trwały wpływ wychowawczy, szczególnie na młodych adeptów myślistwa. Dlatego bardzo ważną sprawą jest starannie przygotowanie każdej ceremonii pod względem organizacyjnym i wykonawczym.

 Posługiwanie się językiem łowieckim

Geneza polskiego języka łowieckiego sięga zamierzchłych czasów. Kształtował się on na przestrzeni setek lat, wzbogacany ciągle rozwojem praktyki i wiedzy łowieckiej . Wpływały na niego przemiany społeczne i gospodarcze. W obrzędach myśliwskich przestrzegano obowiązku stosowania języka łowieckiego na łowach i gronie braci łowieckiej.
Język łowiecki był zawsze językiem żywym, podlega stałemu rozwojowi. Powstają nowe określenia, życie wycofuje z terminologii łowieckiej nieaktualne pojęcia.

 Sygnały łowieckie

Sygnały łowieckie to przede wszystkim system porozumiewania się myśliwych. Mają one nie tylko praktyczne znaczenie w czasie wykonywania polowania, ale są nieodłącznym elementem zwyczaju myśliwskiego.
Wielowiekowa jest tradycja stosowania sygnałów łowieckich granych na rogu lub trąbce. Dawny myśliwy rozróżniał ponad trzydzieści tekstów muzycznych, ułatwiających wykonywanie polowania w trudnych puszczańskich warunkach. Dziś, poza sygnałami stosowanymi według wymogów polowań, pozostały sygnały wzbogacające obrzędy związane z łowami.

Odprawa myśliwych przed polowaniem

Odprawa myśliwych przed polowaniem powinna mieć charakter poważny i uroczysty, jest to przywitanie myśliwych z łowiskiem i spotkanie kolegów przed łowiecką przygodą.
Sygnalista gra sygnał " Zbiórka myśliwych ". Myśliwi ustawiają się w szeregu, naprzeciwko ich naganiacze. Odprawę i polowanie prowadzi łowczy koła lub myśliwy wyznaczony przez zarząd koła.
Prowadzący odprawę wita gości, myśliwych i pomocników. Wita łowisko, aby obdarzało łowców sukcesem. Następnie prowadzący dopełnia czynności przewidzianych regulaminem polowań, tj. informuje o gatunkach i ilości zwierzyny przewidzianej do odstrzału, omawia system sygnałów oraz zasady bezpieczeństwa, upewnia się o posiadaniu przez uczestników niezbędnych dokumentów. Kolejną czynnością jest losowania kart stanowiskowych. Sygnał " Apel na łowy" kończy odprawę.

Ślubowanie

Ślubowanie jest pierwszym obrzędem z którym styka się młody myśliwy po odbyciu stażu i zdanym egzaminie. Odbywa się ono na pierwszym polowaniu zbiorowym, w którym po raz pierwszy uczestniczy jako pełnoprawny uczestnik. Podczas odprawy przed polowaniem zbiorowym prowadzący polowanie, przewodniczący zarządu koła lub łowczy przeprowadza uroczystości związane ze ślubowaniem. Adept zostaje wywołany z szeregu myśliwych i powtarza za przyjmującym tekst ślubowania, klęcząc na lewym kolanie z odkrytą głową, w lewej ręce trzyma pionowo broń stopką opartą o ziemię a w prawej ręce na wysokości piersi trzyma kapelusz. Za nim stoi opiekun, trzymając prawą dłoń lub kordelas na jego lewym ramieniu. Myśliwi zdejmują nakrycia głowy i trzymają je w lewej ręce na wysokości serca. Młody myśliwy powtarza za prowadzącym ślubowanie tekst.

"Przystępując do grona polskich myśliwych ślubuję uroczyście: przestrzegać sumiennie praw łowieckich, postępować zgodnie z zasadami etyki łowieckiej, zachowywać tradycje polskiego łowiectwa, chronić przyrodę ojczystą, dbać o dobre imię łowiectwa i godność polskiego myśliwego"

Pasowanie

Pasowanie to ceremonia uhonorowania młodego adepta myślistwa, który upolował pierwszą sztukę zwierzyny grubej. Oznacza to jego przejście do grona doświadczonych myśliwych. Odpowiednim momentem na pasowanie jest zakończony miot lub obrzęd zamykający polowanie - pokot. Obrzęd rozpoczyna się sygnałem "pasowanie". Wszyscy obecni zdejmują nakrycia z głów, a pasowany klęka na lewe kolano od strony grzbietowej upolowanego przez siebie zwierza trzymając broń w lewej ręce, stopką opartą na ziemi przy lewym kolanie, a prawą dłoń kładzie na wstrzale w tuszę zwierza. Pasowany myśliwy po uklęknięciu kładzie nakrycie głowy na ziemi przy łbie zwierzyny. Celebrujący przypomina pasowanemu o obowiązkach prawego myśliwego i następuje ślubowanie:

"Zgodnie z wielowiekową tradycją znaczę Cię farbą zwierza"

 Celebrujący kreśli farbą na czole pasowanego znak krzyża, a następnie płazem kordelasa uderza go w prawe ramię, wypowiadając formułę:

"Pasuję Cię na rycerza świętego Huberta, bądź prawym i mężnym myśliwym. Darz bór!"

Myśliwy odpowiada:

"Przyrzekam przestrzegać tych praw"   i wstaje.

Później następuje wręczenie złomu przy dźwiękach sygnału pokotu dla danego gatunku upolowanej zwierzyny.

Na zakończenie ceremonii koledzy pasowanego chórem życzą mu "Darz bór".

 Zasadą jest, że młody myśliwy pierwszą pozyskaną przez siebie zwierzynę patroszy samodzielnie, korzystając z rad doświadczonych myśliwych.

  Złom

Złomem nazywamy krótką ( 20-m 30cm ) gałązkę świerku, jodły , dębu, buka lub innych drzew (sosna , olcha) bądź roślin ( wrzos ) , typowych dla miejsca polowania.

"Złomem" czcimy każdą ubitą sztukę grubej zwierzyny. Myśliwy, któremu bór darzył staje po stronie grzbietowej ubitego zwierza , a prowadzący polowanie lub jego towarzysz na polowaniu indywidualnym odłamuje "złom" , część jego wkłada zwierzynie do gęby , jako tzw. Ostatni kęs, resztę składa na ranie postrzałowej, po czym odłamuje kawałek pomazanej farbą gałązki i na kordelasie lub kapeluszu wręcza go lewą ręką szczęśliwemu strzelcowi, podając mu prawicę ze słowami "Darz bór". Ceremonia ta może dbywać się przy dźwięku trąbki myśliwskiej głoszącej daną zwierzynę na rozkładzie . Otrzymany "złom" myśliwy zakłada za wstążkę kapelusza lub przymocowuje do czapki i nosi do końca polowania.

Jeżeli zwierz został zdobyty przez samotnego myśliwego na polowaniu indywidualnym, myśliwy przed patroszeniem wkłada zwierzynie do gęby "ostatni kęs", a drugą gałązkę "złomu" przystraja własne okrycie głowy, może również zagrać sygnał " Zwierzyna na rozkładzie".

Tradycyjnie przyjęte jest, że złom, jak wskazuje nazwa, jest odłamywany , a nie obcinany nożem lub kordelasem i wręcza się go przed patroszeniem zwierzyny.

Pokot

 Pokot, to tradycyjny sposób zakończenia łowów.

Przy ubitej zwierzynie, leżącej w określonym porządku według łowieckiej hierarchii, zbierają się myśliwi oraz naganka. Zwierzynę układa się na prawym boku od prawej ku lewej stronie.

W pierwszym szeregu są wielkie drapieżniki ( ryś, wilk ), w następnych szeregach kolejno: łosie, jelenie, daniele, dziki, sarny, lisy i inne drapieżniki futerkowe, dalej: zające, króliki, następnie "pióro", tj. bażanty i inne ptactwo łowne. Lisy układa się z kitami wyprostowanymi na przedłużeniu linii grzbietu. Co dziesiątą sztukę zwierzyny drobnej wysuwa się o pół długości

Myśliwi stają w szeregu u czoła rozkładu, naganiacze po przeciwnej stronie, przed nimi sygnaliści. Jeżeli pokot odbywa się o zmroku, to rozpala się ognisko lub ustawia się pochodnie.

Tradycja zabrania przekroczenia leżącej na rozkładzie zwierzyny, tak myśliwym, jak i naganiaczom.

Prowadzący polowanie podaje wyniki polowania, ogłasza " króla polowania" i "wicekrólów", dziękuje myśliwym i naganiaczom. Potem następuje otrąbienie rozkładu dla każdego zdobytego gatunku zwierzyny, z wyjątkiem ptactwa, które otrąbione zostaje sygnałem " Pióro na rozkładzie"

Zgodnie z tradycją w czasie ogłaszania wyników i otrąbienia pokotu myśliwi i naganiacze stoją z odkrytymi głowami.

Po ogłoszeniu wyników polowania następuje ogłoszenie i dekoracja " króla polowania" i "wicekrólów". Wskazane jest, by pokot podsumowany został kilkoma zdaniami na temat koleżeńskiej atmosfery i zgodnego z etyką odbycia łowów. Hejnały " Koniec polowania" i "Darz bór", wysłuchane z odkrytymi głowami kończą łowy.

Hubertowiny

 Do tradycji łowieckiej należy święcenie dnia patrona myśliwych, św .Huberta. Święto to obchodzone jest 3 listopada. Zwyczaj ten powinien być kultywowany, choć łowy odbywają się często nie w dniu patrona, lecz w najbliższym dniu wolnym od pracy.

Polowanie " hubertowskie" bywa przeważnie pierwszym polowaniem jesiennym w sezonie. Łowom w tym dniu nadaje się szczególnie uroczysty charakter. Zazwyczaj przebieg polowania jest skrócony dla zorganizowania wspólnego ogniska lub biesiady.

Polowanie noworoczne lub wigilijne

 Polowanie noworoczne lub wigilijne należy do tradycyjnych łowów organizowanych w naszym Związku. Łowy te posiadały zawsze szczególny charakter, miały na celu zaciśnięcie koleżeńskich więzów, podkreślenie estetycznej wartości łowiectwa, wzbogacanie przeżyć myśliwskich innymi treściami niż samo polowanie.

Tradycyjnie łowy w tym dniu powinny kończyć się wcześniej, tak aby przy ognisku bądź wspólnym stole, w atmosferze koleżeństwa dokonać zbilansowani łowieckich przeżyć minionego roku, utrwalić kształtujące się na tej kanwie przyjaźnie, życzyć kolegom dobrych myśliwskich dni w następnym roku.