Obwód Koła Łowieckiego ”CYRANKA”

Środowisko bytowania zwierzyny ulega ciągłym zmianom. Człowiek szukając nowych obszarów dla własnych potrzeb bezpośrednio ingeruje w jej naturalne środowiska - ostoje. Dlatego też gospodarka łowiecka to nie tylko użytkowanie populacji zwierząt – potocznie zwane odstrzałem, ale przede wszystkim racjonalne gospodarowanie tą populacją w zmieniających się uwarunkowaniach środowiskowych.

Koło Łowieckie „Cyranka” w Trzcińsku-Zdroju prowadzi na dzierżawionych obwodach łowieckich nr 260 i 272 gospodarkę łowiecką, której celem jest utrzymanie możliwie najliczniejszego stanu zwierzyny w odpowiedniej strukturze wiekowej i płciowej, przy niewielkich gospodarczo szkodach zarówno w drzewostanach jak i uprawach rolnych. 

Odstrzału dokonuje się z zachowaniem określonych zasad, uwzględniając strukturę wiekową oraz płciową populacji. Zabiegi hodowlane w łowisku to poprawianie warunków żerowych na terenach leśnych i dokarmianie zwierzyny w okresach silnego niedoboru żeru naturalnego (m.in. mroźne i śnieżne zimy).

Teren łowiska jest bardzo urozmaicony pod względem ukształtowania i flory. Nieduża powierzchnia leśna, stosunkowo mocno rozparcelowana powierzchnia upraw rolnych, jak również znaczna ilość wody w zbiornikach, przyczynia się do kształtowania fauny. To wszystko sprawia, że w naszym łowisku możemy spotkać takie gatunki zwierząt łownych jak: borsuk, dzik, lis, jeleń, sarna, zając, bażant, kuropatwa, dzikie gęsi oraz kaczki.

W budowie zająca charakterystyczną rzeczą jest to że ma on znacznie dłuższe nogi (skoki) tylne niż przednie, oczy osadzone całkowicie na bokach oraz uszy dłuższe od głowy. Skóra zająca pokryta jest kożuchem, który ma włos w zimie dłuższy i gęściejszy, w lecie krótszy i rzadszy. Kożuch zająca w lecie jest z wierzchu szarobrązowym na bokach żółtobrązowy, a na zadzie brązowo popielaty. Głowa zająca jest z przodu szarobrązowa, z boków jaśniejsza, uszy szarobrązowe, na zewnątrz popielate, a na końcach czarne. Pierś i podgardle rdzawe. Ogon krótki, od spodu biały, z wierzchu czarny. Oczy duże, brązowe. Skoki przednie rdzawe mają 5 palców, tylne skoki są od wewnątrz białe, zakończone 4 palcami.

Zając ma długość do około 75 cm, wysokość 30 cm, omyk długości 8-10 cm, skoki przednie 20 cm, tylne 36 cm, masę 3-6 kg. Maksymalny wiek zająca 8-10 lat.

Zając jest najpospolitszą u nas w kraju zwierzyną i można go spotkać zarówno w polu, jak i w lesie, na równinie i w górach. Zając przebywa najchętniej na polach żyznych, o wysokiej kulturze rolnej, równinnych, nie podmokłych, przeplatanych łąkami, lasami i krzakami. Zające nie lubią terenów bagiennych, a nawet podmokłych. Różnorodność upraw rolnych pomaga rozwojowi stanu liczbowego zajęcy ze względu na rozmaitość karmy.

Zając jest roślinożerny, żywi się trawą, koniczyną, burakami, marchwią, ziemniakami, kapustą, rzepakiem, seradelą i oziminami zbóż. Pietruszka, kapusta i buraki stanowią największy jego przysmak. W zimie kiedy pola przykryte są gruba warstwą śniegu lub cienkim, ale zlodowaciałym śniegiem, zające zachodzą w nocy do ogrodów i tam obgryzają głąby kapusty i korę z drzew owocowych, pączki drzew i krzewów. Zające przebywające w lesie żywią się roślinnością leśną, między innymi ziołami, pączkami drzew liściastych, miękką, soczystą korą, owocami drzew i krzewów, np. żołędziami, żarnowcem itp. Zające żerują nad wieczorem i wczesnym rankiem, a czasami również w nocy; w dzień wypoczywają w kotlinach.

Parkoty zajęcy zaczynają się - zależności od pogody - od połowy stycznia lub początku lutego i trwają do sierpnia, najintensywniej w maju i czerwcu. W okresie parkotu za jedną samicą biega często kilka samców. Parkoty odbywają się zarówno w nocy jak i w ciągu całego dnia. W czasie parkotów gachy prowadzą często zażarte boje, które polegają się na biciu przednimi skokami i drapaniu pazurami.

Zapłodniona samica koci się po około 42 tygodniach, dając od 2 do 4 młodych. Młode rodzą się dobrze wyrośnięte, owłosione i z otwartymi oczami. Żywią się przez okres 2-3 tygodni mlekiem matki. Matka nie troszczy się zbytnio o swoje maleństwa. Bardzo wcześnie pozostawia je same, przychodzi je karmić tylko 2-3 razy w nocy, a po 2-3 tygodniach całkowicie przestaje się opiekować się nimi. Młode do czasu wyrośnięcia żyją razem, a potem rozłączają się, nie odchodzą jednak zbytnio od miejsca urodzenia.

Wykot zajęcy odbywa się na powierzchni ziemi, w osłoniętej kotlinie. Rocznie samica może dać w sprzyjających warunkach 8-10 młodych w 2-4 miotach, ale znaczna część ginie na skutek nieodpowiednich warunków pogodowych, zatruć karmą lub działania szkodników. Zając jest pochodzenia azjatyckiego, pustynnego i dlatego jest bardzo wrażliwy na wilgoć i deszcz.

Borsuk jest silnej budowy. Głowę ma trochę nieproporcjonalną w stosunku do ciała - małą, długą i wąską, oczy i uszy małe, szyję grubą, nogi krótkie, mocne, dostosowane do kopania nor. Szczecina borsuka jest siwopopielata z domieszką czarnego, długa błyszcząca. Głowa prawie biała, z czarnymi pasmami po bokach, ciągnącymi się od nosa poprzez oczy i uszy do przedniej części barków, obrzeża uszu białe. Łapy, pierś i szyja od spodu czarne. Ogon krótki zakończony kiścią; silne przednie nogi z pięcioma palcami i długimi pazurami służą do kopania rozległych nor.

Borsuk ma długość do około 90 cm, wysokość do 30 cm, masę 15-20 kg (czasami więcej). W okolicy odbytu borsuk ma gruczoł zapachowy.

Występuje w całym kraju, ale nielicznie. Za ostoję obiera okolice lesiste, w szczególności lasy mieszane i liściaste otoczone urodzajnymi polami.

Borsuk jest wszystkożerny. Główne jego pożywienie to korzonki, grzyby, żołędzie, ślimaki, dżdżownice, oraz wszelkiego rodzaju owady i ich larwy, jak również marchew, buraki, zające, ptaki i jaja ptasie. Ogólnie borsuk jest zwierzęciem pożytecznym dla gospodarki leśnej, ale tam, gdzie występuje bażant, jarząbek, cietrzew lub głuszec, wyrządza duże szkody, niszcząc gniazda tych ptaków. Porusza się powoli i ociężale, dlatego na ogół dla zdrowej zwierzyny nie przedstawia żadnego niebezpieczeństwa. Żeruje tylko w nocy wypuszczając się daleko od swojej nory.

Cieczka borsuków odbywa się w lipcu-sierpniu. W tym czasie psy toczą ze sobą walki o kilkudniowy pobyt w norze suki. Po tym okresie suka wypędza psa z nory.

Ciąża u borsuka trwa 30-32 tygodnie. Suka pomiata w drugiej połowie lutego, w marcu lub na początku kwietnia od 3 do 5 młodych, które przez okres 30 dni są ślepe. Pomiot następuje w obszernej i ciepłej komorze nory, dobrze wysłanej liśćmi, mchem i trawą. Suka borsuka rodzi co drugi rok, gdyż wyczerpana odchowywaniem młodych, które karmi od lutego do czerwca, nie co roku przechodzi cieczkę.

Młode żywią się początkowo (2,5 miesiąca) tylko mlekiem matki, potem matka znosi im już właściwy żer, a następnie wychodzą nawet w ciągu dnia w pobliże swojej nory w poszukiwaniu żeru i żeby bawić się w słońcu. W ciągu paru miesięcy stopniowo przechodzą na nocny tryb życia i opuszczają norę matki.

Borsuk prowadzi życie nocne, dzień przesiaduje w norze. Nora jest bardzo czysta, w odróżnieniu do nory lisiej. To zamiłowanie do czystości zmusza niejednokrotnie borsuka do opuszczenia swej nory na skutek wprowadzenia się lisa. Na okres zimy borsuk zabezpiecza norę prze zimnem przez częściowe lub całkowite zatykanie niektórych wlotów. Borsuk żyje samotnie, tzn. każda sztuka oddzielnie, z wyjątkiem okresu cieczki. Z innymi zwierzętami pozostaje w zgodnym współżyciu. Z nastaniem mrozów borsuk zasypia w norze. Jednak zimowy sen borsuka nie trwa nieprzerwanie, gdyż w dniach ocieplenia, a czasem nawet w czasie mrozów, w końcu grudnia lub na początku stycznia, budzi się i wychodzi z nory, by zaspokoić pragnienie lub coś złowić. Potem znowu zasypia by w końcu stycznia lub na początku lutego przerwać sen i w ciągu paru dni żerować. W czasie zimowego snu borsuk żyje nagromadzonym w organizmie i przez to traci dużo na wadze (do 7 kg). Borsuk wszystkie nieczystości z nory wyrzuca na zewnątrz, a swoje odchody zakopuje w pobliżu nory, w małych dołkach, gdzie potem żyją chrząszcze które borsuk zjada.

Borsuk chodzi wciąż tymi samymi ścieżkami i dlatego łatwo jest rozróżnić norę lisią od borsuczej, gdyż do nory lisiej prowadzi kilka wyraźnych ścieżek, a tropy borsuka - ze względu na jego ciężar - są bardziej widoczne od lisich. Tropy borsuka są charakterystyczne, dają podłużny, szeroki w palcach i wąski odcisk pięty, a ponadto w tropie widoczne jest odciśnięcie pięciu palców zakończonych długimi pazurami. Borsuk na ogół ma łagodne usposobienie, ale jeśli jest ranny, czasami atakuje człowieka dość natarczywie.